Voorheen werd de programmering van voornamelijk de nieuwbouwprojecten getoetst aan marktbehoefte en beleid. Omdat in onze grondexploitaties de onderverdeling van het programma bestaat uit slechts een klein aantal categorieën, was de verantwoording of dit programma voldeed aan marktbehoefte en beleid ook gericht op alleen die categorieën. Het betrof:
- woningbouw
- detailhandel
- maatschappelijk (waarmee voornamelijk bevolkingsvolgende voorzieningen als onderwijs, sport en religie werden bedoeld)
- infrastructuur tbv de grondexploitatieprojecten
- kantoren en
- bedrijven
Afbeelding: Het Rad van de Fysieke Leefomgeving (april 2023)
Maar als we ook kijken naar de stad zoals hij nu is, dan kunnen daar meer programmatische opgaves in benoemd worden:
- riolering
- groot onderhoud
- duurzaamheid, waaronder energietransitie
- groen & water, waaronder ecologie
- overige infrastructuur
- commerciële dienstverlening
- onderwijs (bestaande stad)
- werkgelegenheid, anders dan kantoren en werkmilieus
- maatschappelijke voorzieningen (meer compleet beeld van de behoefte in de bestaande stad en aanvullende behoefte binnen grondexploitaties)
- sport (bestaande stad)
Dit pleit ook voor een bredere toetsing aan ons beleid. We gebruiken hiervoor het Rad van de Leefomgeving; hierin worden alle beleidsdoelstellingen die betrekking hebben op de fysieke leefomgeving genoemd. Het Rad heeft daarmee ook een rol als geheugensteuntje: hebben we nu wel al ons beleid afgewogen bij nieuw beleid en nieuwe ontwikkelingen?
Het Rad wordt direct bij het vaststellen van nieuw (voor de fysieke leefomgeving relevant) beleid geactualiseerd. Door deze rapportage ook langs de systematiek van het Rad vorm te geven, weten we zeker dat alle relevante beleidsterreinen getoetst worden en ontstaat er continuïteit in de verantwoording over beleid en programmering.
In het Rad is te zien dat het alomvattende principe de ‘Groene Gezonde Stad’, oftewel de Growing Green City blijft. Binnen dit principe werken we aan het beschermen van de fysieke leefomgeving door in te zetten op een veilige en gezonde leefomgeving en een goede (groene) omgevingskwaliteit. Tevens werken we aan het vervullen van maatschappelijke behoeften door een aantrekkelijke woonomgeving te creëren en een economisch vitale werkomgeving te bevorderen.
Het Rad gebruiken we als rode draad in onze beleids- en uitvoeringsprocessen. Nieuw beleid, nieuwe projecten en nieuwe initiatieven worden beoordeeld aan de hand van dit Rad: in hoeverre draagt het beleid, project of initiatief bij aan het behalen van de doelstellingen? En halen we het meeste eruit?
Als het gaat om programmeren, dan betekent dit vaak een ingreep in de fysieke leefomgeving. Ergens een nieuwe school plaatsen, een riool vervangen of een nieuw bedrijventerrein aanleggen; deze ingrepen zijn direct zintuigelijk waarneembaar. Maar een doelstelling als ‘bestaande wijken blijven gewild en eigentijds’ kan lastig direct vertaald worden naar een ingreep in de fysieke leefomgeving en is moeilijk te programmeren. In deze rapportage wordt dan ook alleen ingegaan op de doelstellingen die programmeerbaar zijn: ingrepen in de fysieke leefomgeving die weg te zetten zijn in locatie en tijd.
De PCS werkt vooral agenderend. Dit houdt verband met de omstandigheid dat een wijziging in programmering al snel gevolgen heeft voor meerdere gebieden. Als bijvoorbeeld besloten wordt om meer ruimte te creëren voor zorgvoorzieningen in de stad, dan kan een dergelijk besluit meegenomen in bestaande grondexploitaties, nieuw vast te stellen grondexploitaties, dienen als input voor transformaties of leiden tot het zetten van een stip op de kaart in Oosterwold. Al dit soort wijzigingen vergen een nadere uitwerking en een (later) besluitvormingsmoment. Daar waar een voorstel tot sturing in programmering direct door te voeren is (omdat het betrekking heeft op een bepaald gebied), dan zal op grond van de PCS direct het raadsvoorstel voor MPGA, PCS en SWPA daarop ingericht worden. De verwachting is dat we in 2024 deze 3 documenten tegelijk aan de raad kunnen voorleggen en dan ook vanuit het dan inzichtelijke totaalbeeld tot concrete voorstellen voor sturing kunnen komen, mocht daar aanleiding voor gezien worden.